Sprawa Elbląska to określenie odnoszące się do wydarzeń związanych z pożarem hali produkcyjnej nr 20 Zakładów Mechanicznych Zamech w Elblągu i konsekwencji tego pożaru.  W nocy z 16  na 17 lipca 1949 spłonęła hala produkcyjna nr 20. Po pożarze, pod zarzutem sabotażu, Urząd Bezpieczeństwa aresztował ponad 100 osób. Część z nich  nie miała żadnych związków z Zamechem, ich areszt miał charakter polityczny, między innymi reemigranci z Francji zostali oskarżeni o tworzenie siatki szpiegowskiej. Troje z aresztowanych skazano na śmierć, sześcioro na długoletnie więzienie. Wiele osób zmarło podczas śledztwa lub krótko po nim. Był to najbardziej odczuwalny w Elblągu akt  stalinowskiego terroru.

Wydarzenie to wpisało się w trwającą wówczas nagonkę na Polaków przebywających podczas II wojny światowej we Francji oraz obywateli i dyplomatów francuskich przebywających wówczas w Polsce.

W Elblągu zostało upamiętnione skwerem im. Ofiar Sprawy Elbląskiej oraz tablicą pamiątkową. Do Sprawy Elbląskiej wrócił po latach Mirosław Dymczak, nestor elbląskiego życia kulturalnego i artystycznego. I, choć, jak sam przyznaje, nie czuje się literatem, dramat na ten temat napisał. Zatytułował go „Matnia”. Rękopis leżał przez wiele lat, by teraz ujrzeć światło dzienne. Głównym bohaterem „Matni” jest Janek Masłowski, czyli tak naprawdę Józef Olejniczak, który otrzymał wyrok 11 lat więzienia, z czego odsiedział ponad 6 lat.

65 lat od tamtych tragicznych wydarzeń Teatr elbląski pragnie nie tylko przypomnieć samą historię, ale również mechanizmy działania Urzędu Bezpieczeństwa. Rzecz dotyczy naszego dziedzictwa, naszej małej ojczyzny, o tym nie wolno zapomnieć.

Matnia - sprawa elbląska  - Mirosław Dymczak 
tytuł realizacji:  Matnia - sprawa elbląska
miejsce premiery:  Teatr im. Aleksandra Sewruka
data premiery:  05-09-2014
reżyseria:  Rafał Matusz
scenografia:  Iza Toroniewicz
muzyka:  Hadrian Filip Tabęcki
kostiumy:  Iza Toroniewicz
projekcje multimedialne:  Sławomir Malinowski

Teatr im. Aleksandra Sewruka
typ teatru: dramatyczny
adres: ul. Teatralna 11 82-300 Elbląg
telefon: tel. 055 641 97 00 (centr.), 055 234 56 52 (fax)
e-mail: teatr@teatr.elblag.pl
strona: www.teatr.elblag.pl