Tworzenie fotomontaży to fascynujące hobby, a jednocześnie codzienne zajęcie większości grafików. Reklamy i okładki w czasopismach, plakaty, portrety… są wszędzie! Z kilku różnych prac powstają nowe, fascynujące gotowe projekty. Jakie są sekrety doskonałego wyboru i łączenia obrazów cyfrowych? Poznaj 10 sekretów Matta Kloskowskiego, które gwarantują udany fotomontaż. Stwórz grafikę, od której włos jeży się na głowie.

1. Od czego zacząć: od tła, czy od tematu?
To pytanie słyszę chyba najczęściej. Niestety, nie umiem udzielić na nie konkretnej odpowiedzi. Na przykład ja w około trzech czwartych przypadków zaczynam od tematu. Jeśli znajdę interesujący portret, dobranie tła przychodzi mi prościej. Innymi słowy, na ogół nie mam pojęcia, jakie dobiorę tło, zanim kogoś nie sfotografuję. W pozostałych 25% przypadków, mam na myśli konkretną scenerię jeszcze przed rozpoczęciem sesji. Wówczas fotografuję modelkę lub modela w taki sposób, bym miał pewność, że portret będzie pasował do wybranego uprzednio tła. W takich sytuacjach zdarza mi się zrobić szybką przymiarkę do kompozycji w Photoshopie, zanim jeszcze modele opuści studio!

2. Agencje fotograficzne
Jeśli nie wykonujesz zdjęć dla agencji fotograficznych, to przypuszczam, że nie zwracasz większej uwagi na tego typu fotografie. Trudno się temu dziwić (oczywiście, z punktu widzenia fotografa). Okazuje się jednak, że przy tworzeniu fotomontaży, takie zdjęcia traktuje się zupełnie inaczej. Możesz na przykład potrzebować fotografii jakiegoś detalu, którego po prostu nie masz pod ręką. W takim przypadku zdjęcia z serwisów fotograficznych okazują się cennym dodatkiem, mającym istotny wpływ na odbiór całej kompozycji. Przypuśćmy, że potrzebujesz fotografii helikoptera. Większość z nas nie ma pod ręką kolekcji fotografii śmigłowców… co zrobić? Wystarczy odwiedzić serwis taki jak iStockphoto (http://www.istockphoto.com) i poszukać zdjęć pod hasłem „helicopter”. Może nie znajdziesz gotowej ilustracji śmigłowca wyciętego i umieszczonego na białym tle, lecz po przeczytaniu tej książki i zapoznaniu się z tajnikami tworzenia zaznaczeń, opisanymi w rozdziale 1., nie powinieneś mieć większych problemów z wyizolowaniem dowolnego obiektu z oryginalnej scenerii.

3. Gromadzenie biblioteki z tłami
W nawiązaniu do poprzedniej wskazówki dodam jeszcze, że agencje fotograficzne, to także doskonałe źródło teł. W fotomontażach, tło jest niemal równie ważne jak główny motyw kompozycji. Oczywiście, jeśli nie musisz szukać dobrego tła w agencjach, tym lepiej. Sporą karierę robi ostatnio hasło „nigdy nie ruszaj się bez aparatu”, lecz zanim zacząłem przygodę z fotomontażami, właściwie nigdy nie brałem ze sobą aparatu fotograficznego. Mało tego; jeśli scena nie powaliła mnie na kolana, albo nie dostrzegłem genialnego światła, rzadko kiedy naciskałem spust migawki. Od kiedy zacząłem tworzyć cyfrowe kolaże przekonałem się, że właściwie każde miejsce i każda sytuacja mają potencjał. Dziś fotografuję wszystko: chmury, boiska, lampy uliczne, samochody, łodzie, drzwi, opuszczone składy, parkowe alejki… dosłownie wszystko, co może się któregoś dnia przydać (nawet jeśli w danej chwili jest mi kompletnie niepotrzebne). Skoro jednak istnieje taka możliwość… to czemu nie?

Jeśli zaczniesz wykonywać zdjęcia pod kątem przyszłych teł, od razu zadbaj o porządek. Ja stworzyłem osobny folder na tła, a w nim kolejne foldery ze szczegółowymi kategoriami. Nie trzeba w tym celu używać żadnego programu do katalogowania. Dopiero w miarę upływu czasu możesz rozważyć zakup aplikacji takiej jak Adobe Photoshop Lightroom (która spełnia niemal wszystkie moje fotograficzne potrzeby), wyposażonej w mechanizmy wyszukiwania za pomocą słów kluczowych, tworzenia kolekcji, itp. Na początku z powodzeniem wystarczą jednak najprostsze metody.

4. Zaznaczenia w Photoshopie CS5 rządzą!
Właściwie cały projekt fotomontażu kręci się wokół jednej, najważniejszej sprawy: tworzenia zaznaczeń w Photoshopie. Bez dobrego, precyzyjnego zaznaczenia, fotomontaż nigdy nie będzie wyglądał profesjonalnie. Tym bardziej warto odnotować fakt, że mechanizmy tworzenia zaznaczeń w Photoshopie CS5 są absolutnie bezkonkurencyjne (o czym będziesz miał się okazję przekonać w książce)! Nie przesadzę, jeśli powiem że rozwiązania zastosowane w tym programie pozwalają zaoszczędzić długie godziny pracy i sprawiły, że wykonanie poprawnego fotomontażu leży w zasięgu ludzi, którzy nigdy nie mieliby cierpliwości do wykonania go przy użyciu zwykłych narzędzi. Możliwości Photoshopa CS5 są pod tym względem bez porównania większe, niż kiedykolwiek. Pierwszy ważny sekret polega więc na zaopatrzeniu się w program Photoshop CS5, który naprawdę ułatwi Ci życie. Nie będziesz musiał się borykać ze starymi metodami tworzenia zaznaczeń przy użyciu kanałów, polecenia Calculations (Obliczenia), czy narzędzia Pen (Pióro).

Jeśli zastanawiasz się, czy istnieją jakieś inne aplikacje albo rozszerzenia (pluginy), które w porównywalnym stopniu ułatwiają tworzenie zaznaczeń — to owszem, istnieją, ale… są droższe. Wszystkie narzędzia, jakich potrzebujesz, znajdziesz w Photoshopie CS5, a rozdział 1. ułatwi Ci ich opanowanie.

5. Światło to podstawa
Oświetlenie jest kwestią absolutnie kluczową. Właściwe światło nie tylko ułatwia późniejsze tworzenie zaznaczeń, lecz sprawia, że gotowy fotomontaż wygląda wiarygodnie. Jeżeli oświetlenie głównego motywu różni się od oświetlenia otoczenia, w którym zamierzasz go umieścić, to choćbyś znał wszystkie tajne sztuczki w Photoshopie — efekt i tak nie będzie wyglądał przekonująco. Dobrze jest z góry wiedzieć, na jakim tle zostanie umieszczony główny motyw, gdyż wówczas można łatwiej zaaranżować oświetlenie. W przeciwnym razie można użyć aranżacji podobnej do pokazanej na zdjęciu powyżej, gdyż daje ona dość duże pole manewru w trakcie pracy w Photoshopie.

W większości przypadków posługuję się trzema lampami: główną, służącą do oświetlenia twarzy i ubrania z przodu oraz dwiema bocznymi, które akcentują krawędzie sylwetki i doświetlają jej boki. Dwa lub trzy źródła światła zdecydowanie ułatwiają stworzenie dobrego zaznaczenia i wycięcie sylwetki z tła, oraz późniejsze dopasowanie postaci do niemal dowolnej sceny. Jeśli chodzi o oryginalne tło, to na ogół im jaśniejsze, tym lepsze (koniecznie zapoznaj się ze wskazówkami dotyczącymi optymalnego koloru tła, podanymi w rozdziale 1.).

Główne światło: Główne źródło światła na zilustrowanym przykładzie oświetla modela z przodu, a przede wszystkim jego twarz. O charakterze oświetlenia modela decydują w głównej mierze użyte akcesoria. Ja na ogół posługuję się jednym z dwóch modyfikatorów. Pierwszym jest reflektor beauty dish, zwany popularnie słoneczkiem (pokazany na zdjęciu), z osłoną dyfuzyjną z tkaniny. Taki reflektor daje stosunkowo kontrastowe, mocne światło i tworzy wyraziste cienie na twarzy modela. Drugim modyfikatorem jest mały lub średni, ośmiokątny softboks Rotalux Deep Octa (pokazany na zdjęciu ilustrującym inną aranżację światła, na następnej stronie). Używam go głównie do fotografowania rodzin i dzieci, gdyż w porównaniu do wspomnianego reflektora daje łagodniejsze, bardziej miękkie światło.

Oświetlenie konturowe (kontra): Te lampy stanowią bardzo ważny element przedstawionej aranżacji. Rola kontr polega na silnym zaakcentowaniu krawędzi sylwetki. Ich konfiguracja może być bardzo różna, począwszy od zupełnego braku modyfikatorów (goła żarówka), aż do dużych softboksów. Moim zdaniem, rozmiar i rodzaj modyfikatora jest tutaj dość ważny, ale nie kluczowy. Wyrafinowane rozwiązania nie mają tutaj większego sensu; chodzi przede wszystkim o to, by podkreślić kontury sylwetki, a nie o to — jak to zrobić. Ja na ogół posługuję się długimi, pionowymi softboksami (tzw. strip bank), które obejmują całą postać, od stóp do głowy, ale równie dobrze można użyć w tym celu małego lub średniej wielkości softboksu. Zwróć uwagę na siatki kierunkowe na softboksach pokazanych na zdjęciu, które ułatwiają precyzyjne skupienie i ustawienie kierunku światła. Siatki umożliwiają bardzo dokładne skierowanie światła na tę część sylwetki, na której nam najbardziej zależy, co jest o tyle ważne, że nie zawsze trzeba płynnie łączyć światło konturowe z oświetleniem przednim.

Nie każdy fotomontaż musi powstawać w studiu; nie wszystkie zdjęcia składowe trzeba zrobić za pomocą oświetlenia studyjnego. Do realizacji niektórych projektów opisanych w tej książce użyłem fotografii wykonanych w naturalnym świetle. Portrety wykonane w świetle zastanym mogą być znakomitym składnikiem fotografii, lecz z drugiej strony — ich pierwotne oświetlenie stanowi pewną barierę dla kreatywności w trakcie realizacji projektu. Innymi słowy, raczej nie da się realistycznie wmontować portretu zrobionego w pełnym słońcu, w samo południe, w kompozycję przedstawiającą mroczną alejkę w środku nocy. Owszem, zapewne da się go użyć na innym, słonecznym tle — ale to wszystko.

6. Nie przesadzaj z wiernością zaznaczeń, jeśli detale nie są aż tak istotne
Oto doskonały przykład: Jessica (na zdjęciu obok), została sfotografowana na szarym tle. Po zaznaczeniu jej sylwetki (wraz z włosami) i umieszczeniu na białym tle, fryzura wygląda bardzo nienaturalnie, prawda? Jeśli rzeczywiście zamierzałbym ją umieścić na białym tle, to musiałbym sobie z tym jakoś poradzić (nawiasem mówiąc, przeczytasz o tym w rozdziale 1.). Spójrz jednak co się dzieje, gdy umieścimy Jessikę na czarnym tle. Jest idealnie! Dodam, że nie poprawiłem zaznaczenia ani odrobinę — po prostu zmieniłem kolor tła. Krótko mówiąc: nie marnuj czasu na poprawianie błędów, które są nieistotne, bądź niedostrzegalne w danej sytuacji.

7. Przyciemnij stopy…
To jeden z najpilniej strzeżonych sekretów w tej branży: jeśli pracujesz nad kompozycją obejmującym całą sylwetkę, a stopy modela spoczywają na ziemi, to ich okolice są z reguły obszarem podwyższonego ryzyka; oczywiście jeśli chodzi o możliwość zdemaskowania fotomontażu. Dzieje się tak dlatego, że odtworzenie naturalnego światłocienia, idealnie imitującego cień stóp w nowym otoczeniu, jest niezmiernie trudne. Owszem, można przy tym skorzystać z różnych sztuczek (o czym zresztą się przekonasz), lecz jednym z najskuteczniejszych trików jest odwrócenie uwagi widza od tego fragmentu zdjęcia. Ponieważ nasz wzrok naturalnie kieruje się ku najjaśniejszym fragmentom fotografii, przyciemnienie stóp marginalizuje je i pomaga zatuszować ewentualne niedociągnięcia. Zaufaj mi. Zresztą; nie musisz — wystarczy że przyjrzysz się plakatom filmowym, wykonanym techniką fotomontażu, i zwrócisz uwagę na stopy. W dziewięciu przypadkach na dziesięć, będą przyciemnione!

8. …albo zupełnie je pomiń
To kolejny sekret sukcesu w świecie fotomontażu. Jeśli to tylko możliwe, spróbuj zmontować zdjęcie w taki sposób, by nie obejmowało stóp. Będziesz zaskoczony, jak dynamiczny, ciekawy i nastrojowy może być portret, nawet jeśli nie przedstawia całego ciała. Ponownie zachęcam Cię do zwrócenia uwagi na plakaty i reklamy w czasopismach. Przekonasz się, że bardzo wiele użytych w nich fotomontaży jest aranżowanych tak, by nie było widać stóp.

9. Kolor pozwala ujednolicić kompozycję
Zestawienie poszczególnych składników wcale nie musi być najtrudniejszym aspektem realizacji projektu. Przekonasz się, że narysowanie zaznaczenia umożliwiającego wycięcie sylwetki z tła i umieszczenie postaci w innej scenerii wcale nie jest takie trudne. Znacznie większym wyzwaniem jest dopasowanie nastroju, czy choćby temperatury barw wszystkich elementów — na przykład postaci oraz nowego tła. Wiele zależy od kolorystyki, która pozwala zachować spójność i harmonię kompozycji. W trakcie wykonywania kolejnych projektów, będziemy się posługiwali różnymi sztuczkami, takimi jak warstwy korekcyjne, tryby mieszania (a nawet specjalnymi rozszerzeniami Photoshopa), by ujednolicić kolorystykę kompozycji.

10. Tajna broń grafików: rozszerzenia
No cóż; rozszerzenia Photoshopa, czyli pluginy, wcale nie są tanie. Przyznam, że nie przepadam za poradnikami i ćwiczeniami, których wykonanie wymaga tego czy innego rozszerzenia, zwłaszcza że zakup samego choćby Photoshopa nie należy do małych wydatków, że nie wspomnę o sprzęcie fotograficznym. Postanowiłem więc, że choć będę posługiwał się w tej książce niestandardowymi rozszerzeniami, to najpierw pokażę Ci, w jaki sposób można uzyskać podobny efekt bez ponoszenia dodatkowych kosztów, czyli w Photoshopie. Z tych porównań można jednak wyciągnąć dwa wnioski: po pierwsze, efekt uzyskany „darmowym” sposobem na ogół nie wygląda tak dobrze, jak otrzymany za pomocą specjalnego dodatku, a po drugie, wykonanie go zajmuje więcej czasu. Oto rozszerzenia, którymi się posługuję:

Color Efex Pro Complete firmy Nik SoftwareTego rozszerzenia używam praktycznie codziennie; niezależnie od tego, czy pracuję nad fotomontażem, czy innymi projektami. Jednak to właśnie bogata paleta filtrów użytecznych przy wykańczaniu cyfrowych kolaży sprawia, że tak często po niego sięgam. Nie wyobrażam sobie pracy bez filtra Tonal Contrast (kontrast tonalny), którego używam do wykańczania większości kompozycji i teł. Ustawienie Bi-Color Filters (filtr dwubarwny) pozwala uzyskać ciekawe efekty kolorystyczne, filtra Brilliance/Warmth (jasność/ocieplenie) używam na wszystkich zdjęciach krajobrazowych, filtr Bleach Bypass (pomiń wybielenie) daje fenomenalne efekty na portretach. Mógłbym ciągnąć tę listę jeszcze długo. Uważam, że tego typu efekty powinny być dostępne w Photoshopie, ale nie są. Owszem, możesz je naśladować za pomocą dość skomplikowanych procedur, ale zastosowanie rozszerzenia jest naprawdę znacznie łatwiejsze. Przy cenie sięgającej 700 złotych, Nik Color Efex z pewnością nie jest produktem tanim, lecz na mojej liście zakupów byłby zdecydowanie na pierwszym miejscu.

Topaz Adjust firmy Topaz Labs
To jedno z kolejnych rozszerzeń, bez których nie potrafię się obejść. Używam go głównie do tworzenia efektów w stylu grunge, polegających na przybrudzeniu i zwiększeniu kontrastu faktur, które nabierają charakterystycznej chropawości. Niezmiernie przydatna jest też opcja Dark – Night (ciemny – nocny), której używam wówczas, gdy zależy mi na stworzeniu mrocznego nastroju na fotografii wykonanej w dzień (użyłem jej w rozdziale 10.). Także cena tego zestawu, wynosząca 50 USD, wydaje się racjonalna.

Knoll Light Factory dla Photoshopa firmy Red Giant Software
W trakcie czytania tej książki z pewnością zauważysz, że efekty świetlne należą do najczęściej używanych przeze mnie sztuczek. Flary i smugi światła nadają fotomontażom profesjonalny sznyt — mam tutaj na myśli sztuczki z akcentowaniem reflektorów przejeżdżającego samochodu, oświetlenia domów, bądź dodawanie sztucznych źródeł światła, korespondujących z oświetleniem głównego obiektu na zdjęciu. Wszystko to można oczywiście osiągnąć przy użyciu warstw, stylów i filtrów w Photoshopie (czego nie omieszkałem zaprezentować w tej książce), lecz efekty możliwe do uzyskania przy użyciu filtrów Knoll Light Factory, to zupełnie inna liga. Mimo wszystko, umieściłbym ten filtr na końcu listy niezbędnych zakupów. Musisz się zastanowić, czy będziesz go używał na tyle często, by uzasadnić wydatek rzędu 149 USD.

Poznaj nową ksiązkę Matta Kloskowskiego "Fotomontaż w Photoshopie. Sekrety doskonałego wyboru i łączenia obrazów cyfrowych"
Wiecej: http://helion.pl/ksiazki/fotomontaz-w-photoshopie-sekrety-doskonalego-wyboru-i-laczenia-obrazow-cyfrowych-matt-kloskowski,fotomo.htm