Od 8 maja w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie można oglądać wystawę fotografii Romana Vishniaca. Zdjęcia Romana Vishniaca wywarły głębszy wpływ na współczesny obraz życia żydowskiego w Europie Wschodniej niż prace jakiegokolwiek innego fotografa.

Był on autorem najbardziej rozpoznawalnego i najczęściej powielanego zapisu fotograficznego świata u progu zagłady, choć jedynie niewielka część jego dorobku została pokazana lub opublikowana za jego życia. Choć Vishniac jest znany przede wszystkim jako twórca owego przejmującego zapisu, był on wyjątkowo wszechstronnym i nowatorskim fotografem. Jego twórczość obejmuje ponad pięć dekad, od wczesnych poszukiwań inspirowanych europejskim modernizmem w latach dwudziestych XX wieku, po innowacyjną mikrofotografię lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Wystawa monograficzna Romana Vishniaca ukazuje dzieła bardzo różnorodne – wiele z nich odkryto dopiero niedawno – proponując nowe spojrzenie na ikoniczne fotografie Żydów wschodnioeuropejskich w szerszym kontekście społecznej fotografii dokumentalnej lat trzydziestych.

Vishniac, urodzony w 1897 roku w zamożnej rodzinie rosyjskich Żydów, wychował się w Moskwie, gdzie studiował zoologię i biologię. W 1920 roku, w następstwie rewolucji październikowej, wyemigrował do Berlina. Jako fotograf amator uwieczniał życie ulicy, tworząc błyskotliwą, ironizującą kronikę wizualną swego przybranego miasta, a jednocześnie eksperymentując z nowym podejściem do kadru i kompozycji. Dokumentował dojście nazistów do władzy, a zwiastujące rychłą katastrofę przejawy represji stały się wkrótce centralnym tematem jego prac. W 1935 roku główne przedstawicielstwo europejskie American Jewish Joint Distribution Committee – największej żydowskiej organizacji pomocowej na świecie (w Polsce znanej jako Joint) – zleciło mu udokumentowanie życia ubogich społeczności żydowskich w Europie Wschodniej. Owocem czteroletnich prac były słynne zdjęcia, które w znacznej mierze zdefiniowały charakter fotograficznej spuścizny Vishniaca.

Po przyjeździe do Nowego Jorku 1 stycznia 1941 roku, Vishniac otworzył studio portretowe. Zarabiał na utrzymanie uwieczniając życie żydowskich imigrantów i amerykańskiej społeczności żydowskiej, a jednocześnie wyrabiał sobie opinię pioniera w dziedzinie mikrofotografii. W 1947 roku powrócił do Europy, gdzie fotografował żydowskie obozy dla dipisów (z ang. displaced persons – osoby, które wyniku wojny znalazły się poza swoim krajem), próby odbudowania życia przez ocalałych z Zagłady, emigrantów oraz działalność pomocową, a także ruiny Berlina.

Wystawa Roman Vishniac: Fotografia, 1920–1975 jest próbą nowego, całościowego spojrzenia na twórczość fotograficzną Vishniaca, począwszy od jego wczesnych lat w Berlinie aż po powojenny okres w Ameryce. Eksponowane prace pochodzą z archiwum Romana Vishniaca w International Center of Photography. Są one wprowadzeniem do bogatego, liczącego ponad 30 tysięcy obiektów zbioru, obejmującego m.in. odkryte niedawno historyczne odbitki, rzadkie materiały filmowe, odbitki stykowe, korespondencję osobistą oraz wydruki wielkoformatowe wykonane na podstawie zdigitalizowanych w ostatnich latach negatywów.