W czwartek 29 października o godz. 18.30 w warszawskim Barze Studio będzie miała miejsce polska premiera książki Pawła Szypulskiego pt. Pozdrowienia z Auschwitz. Publikacja przygotowana została na podstawie turystycznych pocztówek przedstawiających obóz Auschwitz-Birkenau. Książka ukazuje się nakładem Fundacji Sztuk Wizualnych i szwajcarskiego wydawnictwa Edition Patrick Frey.

Pozdrowienia z Auschwitz to projekt zrealizowany w oparciu o autorski wybór kartek z tworzonej przez kilka lat kolekcji. Niemal wszystkie pocztówki wchodzące w jej skład pochodzą „z obiegu” – zostały zapisane oraz wysłane do rodzin, przyjaciół i znajomych. Na jednej z nich mężczyzna przesyła „Pozdrowienia z Oświęcimia” i w post scriptum dodaje: „Wszystko jest w porządku, brak tylko Ciebie i słońca”. Na odwrocie pocztówki panorama KL Auschwitz, komin krematorium i brama do obozu. Na innej kartce „Transport gorących pozdrowień z Oświęcimia z szumem letniego wiatru zasyła siostra Cześka”. Na awersie pocztówki zdjęcie przedstawiające Blok 11, tzw. Blok śmierci. Najstarsza z kartek przedstawiających obóz Auschwitz-Birkenau, które znalazły się w zbiorach Pawła Szypulskiego, wysłana została już w 1946 r., rok po wyzwoleniu. Pocztówki z widokami obozu dostępne są w sprzedaży do dziś.

Sekwencja kartek zreprodukowanych w książce została ułożona w taki sposób, że przeglądając kolejne strony, widz prowadzony jest przez metaforyczną podróż w głąb obozu Auschwitz I – od bramy przez baraki do wnętrza komory gazowej i krematorium, a następnie od bramy do komór Auschwitz II – Birkenau.

Integralną częścią eseju wizualnego stworzonego przez Szypulskiego jest też fragment świadectwa Wilhelma Brasse – ocalonego z Auschwitz przedwojennego fotografa, który za odmowę wstąpienia do Wehrmachtu został uwięziony w obozie. Był on autorem pierwszej w historii pocztówki z Auschwitz. Kartka przedstawiała kilka bratków zerwanych przed obozowym blokiem i sprzedawana była w kantynie SS. Współcześnie pocztówka ta znana jest tylko dzięki wspomnieniom Brassego.

Wybór pocztówek zgromadzonych w książce zamyka kartka, która jako jedyna na awersie przedstawia zdjęcie wykonane podczas wojny. Jest to fotografia zrobiona przez więźniów Sonderkommando dosłownie z wnętrza komory gazowej. Widać na niej palenie zwłok zamordowanych przed chwilą ludzi. Jest to jeden z zaledwie czterech naświetlonych wtedy kadrów, które jako jedyne zdjęcia z czasu II wojny światowej przedstawiają ostatni etap Zagłady z perspektywy jej ofiar. Na oryginalnym zdjęciu znaczną część kadru zajmuje czarna przestrzeń – framuga i wnętrze komory. Na pocztówce widzimy je po wykadrowaniu – większą część obrazu stanowią teraz lekko rozmazane obrysy ciał pomordowanych i członków Sonderkommando oraz unoszące się nad nimi kłęby dymu.

Jedną z centralnych figur współczesnej debaty akademickiej i praktyk artystycznych związanych z Zagładą jest milczenie. Innym niezwykle ważnym problemem jest kwestia stosowności. Turystyczne pocztówki zebrane w ramach projektu Pozdrowienia z Auschwitz proponują radykalnie odmienną – „rozgadaną” i skrajnie niestosowną – narrację. Praca Szypulskiego opowiada o społecznej pamięci o Zagładzie, pamięci zupełnie innej niż ta, która obecna jest w sztuce wysokiej i naukowym dyskursie.

We wrześniu\ książka Szypulskiego została nominowana do finału najbardziej prestiżowego konkursu książek fotograficznych Paris Photo-Aperture Foundation PhotoBook Awards.

Paweł Szypulski – kurator i twórca wizualny, pracujący na rozmaitych materiałach archiwalnych. Członek rady Miesiąca Fotografii w Krakowie. Z wykształcenia antropolog, specjalizujący się w krytycznej analizie pisanych i fotograficznych świadectw osobistych.

Fundacja Sztuk Wizualnych – organizacja pozarządowa powołana w 2001 roku w Krakowie w celu promocji i popularyzacji sztuk wizualnych w Polsce. Głównym polem działalności FSW jest fotografia, a misją szukanie jej nowych definicji w kontekście sztuki współczesnej, historii i socjologii. Najważniejszym przedsięwzięciem kuratorskim Fundacji jest odbywający się co roku festiwal Miesiąc Fotografii w Krakowie. FSW prowadzi także działalność wydawniczą, koncentrując się na publikacjach festiwalowych, książkach z zakresu teorii i historii fotografii oraz popularyzacji wydawnictw niszowych i kolekcjonerskich.

Edition Patrick Frey – Wydawnictwo Edition Patrick Frey powstało w 1986 r. i od tego czasu jego nakładem ukazało się już ponad 190 publikacji. Współpracuje z artystami ze Szwajcarii oraz innych krajów i skupia się na niskonakładowych wydawnictwach książkowych. Jednym z celów Edition Patrick Frey jest wspieranie młodych artystów w publikacji ich debiutanckich książek. EPF prowadzi także długoletnią współpracę z tak uznanymi artystami jak np. Walter Pfeifer. Co roku publikuje do 20 książek z obszaru sztuki, fotografii i kultury popularnej.

Paweł Szypulski, Pozdrowienia z Auschwitz
Premiera: 29 października 2015 roku, godz. 18.30
Bar Studio w Warszawie
Wydawca: Fundacja Sztuk Wizualnych w Krakowie, Edition Patrick Frey