6. edycja Festiwalu im. Jana Błońskiego zatytułowana Świadectwa literatury odbędzie się w dniach 25–26 maja w Krakowie.

W bieżącym roku przypada trzydziesta rocznica publikacji eseju Jana Błońskiego Biedni Polacy patrzą na getto, uznawanego do dziś za przełomowy moment dla polskiej świadomości zbiorowej dotyczącej Zagłady. Podczas tegorocznej odsłony Festiwalu chcielibyśmy zapytać o znaczenie tego tekstu po trzech dekadach, a także o znaczenie krytyki literackiej i literatury w polskiej debacie publicznej.

Spotkania festiwalowe będą okazją do rozmowy zarówno o sporach wokół eseju Błońskiego i jego współczesnych odczytaniach, jak i o innych literackich i filmowych świadectwach Zagłady. W tym bloku programowym organizatorzy zapraszają między innymi na dyskusję o twórczości Czesława Miłosza jako odpowiedzi na doświadczenie Zagłady oraz na prezentację projektu przekładowego Shoah – głosy tych, którzy patrzyli.

Program:
25 maja
ul. Grodzka 64 | Aula im. Jana Błońskiego
godz. 11.15 | Biedni Polacy patrzą na getto po trzydziestu latach

W 2017 roku przypada trzydziesta rocznica publikacji jednego z najgoręcej debatowanych tekstów Jana Błońskiego. 11 stycznia 1987 roku „Tygodnik Powszechny” ogłosił artykuł Biedni Polacy patrzą na getto, który dziś uznawany jest za tekst przełomowy dla polskiej świadomości zbiorowej dotyczącej Zagłady. W ramach tegorocznej odsłony Festiwalu chcielibyśmy zapytać o znaczenie tego tekstu po trzech dekadach, o komentarze dotyczące debaty, która rozwinęła się po ogłoszeniu tekstu Błońskiego, o współczesne odczytania przekazu krakowskiego krytyka.

udział: Bożena Karwowska, Aleksandra Szczepan, Tomasz Żukowski

prowadzenie: Roma Sendyka

godz. 13.00 | Życie literatury. Miejsce krytyki literackiej w debatach publicznych
Artykuł Jana Błońskiego w „Tygodniku Powszechnym” był nie tylko głosem krytyka i badacza literatury, ale również wystąpieniem o szerokim znaczeniu dla refleksji o polskiej tożsamości, przeszłej i teraźniejszej. Jak dziś wygląda pozycja krytyka wobec spraw „nieliterackich”, czyli społecznych, tożsamościowych i politycznych? Czy zabiera głos jako autorytet, komentator rzeczywistości? W jaki sposób negocjuje swój głos i pozycję wobec spraw społeczno-politycznych? Czy i czego oczekuje się od krytyków literackich w debatach publicznych?

udział: Katarzyna Czeczot, Paweł Kaczmarski, Marcin Kube

prowadzenie: Dorota Kozicka
ul. Gołębia 16 | sala 42
16.15 | Literackie gesty zaangażowania. Poezja i proza wobec rzeczywistości

Punktem wyjścia do dyskusji jest antologia Zebrało się śliny – chcemy jednak zastanowić się nad możliwościami i krytycznym potencjałem nie tylko poezji, ale i prozy. Jak w ogóle dzisiaj mówić o zaangażowaniu, skoro ostatecznie każdy gest pisarski, najbardziej nawet wyłączający się z rzeczywistości może być traktowany jako rodzaj zaangażowania? I czy w takim razie zaangażowanie nie przenosi się właśnie z tekstu jako formy na elementy pozatekstowe, czyli sytuację literatury w szeroko pojętym polu literackim?

udział: Maciej Jakubowiak, Anna Kałuża, Marta Koronkiewicz

prowadzenie: Katarzyna Trzeciak
ul. Felicjanek 4/2 | Massolit Books & Cafe
18.00 | Spotkanie z Michałem Olszewskim
prowadzenie: Olga Szmidt

26 maja
ul. Grodzka 64 | Aula im. Jana Błońskiego
godz. 10.00 | O samotności ginących. Czesław Miłosz wobec Zagłady

Esej Jana Błońskiego jest interpretacją wiersza Biedny chrześcijanin patrzy na getto, uruchamiającą jego interwencyjny potencjał. To wiersz-wyzwanie dla widzów Zagłady, zapalnik do refleksji nad ich etycznymi powinnościami i tożsamością. To zarazem jeden z elementów strategii radzenia sobie z własną pozycją wobec losu polskich Żydów, nad czym Czesław Miłosz pracował całe swoje życie poprzez poezję, eseistykę, wykłady, działalność redaktorską i publicystyczną. Rozmowa będzie okazją do zastanowienia się nad specyfiką tych praktyk oraz wpływem wojennych doświadczeń na całokształt twórczości Miłosza, zwłaszcza wypracowany przez niego język poetycki, przyjęty stosunek do przeszłości i zaangażowanie w życie publiczne. Zapytamy także o wpływ jego dzieła na współczesną kondycję literatury polskiej – jej gotowość do konfrontacji z Zagładą.

udział: Ewa Kołodziejczyk, Tomasz Kunz, Marek Zaleski

prowadzenie: Karina Jarzyńska
11.45 | Urządzenie przeszłości. Historia i pamięć we współczesnej literaturze polskiej
Wiemy dziś, że nasza przeszłość – wbrew zdroworozsądkowym intuicjom – nie jest niezmiennym, ścisłym, z góry określonym zasobem faktów. To, w jaki sposób pamiętamy przeszłość – a więc jak ona dla nas istnieje – zależy do tego,jak jest ona opowiadana, zapisywana, pokazywana, celebrowana, dyskutowana, upamiętniana. Procesy te można określić jako urządzanie przeszłości: kształtowanie jej tak, abyśmy mogli się z nią oswoić, odnaleźć w niej, odnieść do niej, potrafić o niej mówić – zamieszkać w niej, jak w dobrze urządzonym domu. Jednym z kulturowych sposobów na urządzanie sobie przeszłości – i na obchodzenie się z przeszłością problematyczną – jest literatura. Z zaproszonymi krytykami i krytyczkami porozmawiamy o tym, w jaki sposób najnowsza literatura utrwala, zmienia, przetwarza polską historię, jakie wzory pamięci przygotowuje dla czytelników i co jest szczególnego w jej działaniu jako narzędzia refleksji o przeszłości.

udział: Wojciech Browarny, Paulina Małochleb, Maciej Urbanowski

prowadzenie: Maria Kobielska
ul. Gołębia 20 | sala 22
16.00 | Skoh. Dyskusja o pierwszej projekcji dokumentu Claude’a Lanzmanna w Polsce [TVP1, 30 ździernika 1985 roku]
wprowadzenie i komentarz: Bartosz Kwieciński, Tomasz Łysak
18.15 | Prezentacja projektu przekładowego Shoah – głos tych, którzy patrzyli

Jak udzielić głosu świadkowi? Jak przekładać wspomnienia o Zagładzie? Jak przekład radzi sobie z warstwą skrajnych afektów? Jak z podporządkowanego wydobyć suwerenny podmiot? I co to przeniesienie przyniesie w dyskusji nad dokumentem Lanzmanna?
prezentacja: Barbara Bruks, Karolina Kwaśna, Sylwia Papier, Joanna Sobesto
udział: Dorota Głowacka, Bożena Karwowska, Roma Sendyka
prowadzenie: Magda Heydel