"Sens wiary. Religia z punktu widzenia ateisty" - najnowsza książka brytyjskiego filozofa Tima Crane’a to kamień milowy w dyskusji o wierze i ateizmie.

Autor stawia sobie za cel zrozumienie fenomenu religii z punktu widzenia ateisty, czyni to jednak w zupełnie innym duchu niż wyznawcy „nowego ateizmu” – jak Richard Dawkins czy Daniel Dennet – którzy sprowadzają wiarę do ułudy ludzkiej wyobraźni. Tymczasem Craine jest świadom, że ani religia, ani ateizm nie przestaną być obecne w życiu ludzi, dlatego dialog jest konieczny. I to dialog na poziomie intelektualnym, poznawczym. Jego książka wskazuje filozoficzne obszary, gdzie ateista może spotkać się z wierzącym. 

Fragmenty przedmowy autora:

Książka ta – jak głosi tytuł – bierze za przedmiot swoich rozważań sens wiary, a nie jej prawdziwość. Zatem w przeciwieństwie do wielu ostatnio pojawiających się głosów w bieżącej debacie na temat religii, nie koncentruje się ona zanadto na prawdziwości lub fałszywości poszczególnych form ateizmu czy teizmu. Nie usiłuje również – jak czyniły to ostatnio różne książki ateistyczne – wydobyć z religii pewnych wartościowych elementów, które można by zastosować w życiu świeckim. Moim zamiarem jest przedstawić – w najszerszym możliwym sensie – co religia znaczy dla ludzi oraz jaką intelektualną, etyczną i praktyczną postawę powinni zająć ateiści wobec religii i osób wierzących.

W ostatnim czasie wielu pisarzy ateistycznych (zwłaszcza tak zwani „nowi ateiści”: Richard Dawkins, Daniel C. Dennett, A.C. Grayling, Sam Harris i nieżyjący już Christopher Hitchens) prezentowali wojownicze podejście do religii. W ich tekstach dominowały dwa poglądy: (1) że rdzeń religii stanowią pewne błędne przekonania natury kosmologicznej; (2) i że właściwa postawa ateistyczna wobec religii winna polegać na korzystaniu z wiedzy naukowej i racjonalnej argumentacji w celu obalenia tych przekonań, a wraz z nimi – religii jako takiej.

W swojej książce usiłuję dowieść, że oba te poglądy są chybione. Pierwszemu przeciwstawiam argument, że chociaż religia zawiera w sobie wyraźny pierwiastek kosmologiczny, nie wyczerpuje on w pełni religijnego światopoglądu. Ów światopogląd należałoby raczej postrzegać jako połączenie dwóch fundamentalnych składników. Jeden z nich określam mianem „impulsu religijnego”; to poczucia transcendencji – tego, że „istnieje coś więcej”. Drugi jest związany z relacjami z innymi ludźmi, nazywam go „identyfikacją”; chodzi o przynależność do tradycji, nadawanie sensu światu poprzez określone rytuały, będące wyrazem tej tradycji (w zakres tego wchodzi również czynnik moralny). Łącznikiem między tymi dwoma składnikami jest pojęcie świętości w znaczeniu, jakie przedstawię w rozdziale trzecim.

Tim Crane obronił doktorat z filozofii na Uniwersytecie w Cambridge, wykładał na Uniwersytecie w Cambridge oraz na Uniwersytecie Londyńskim, gdzie założył Instytut Filozofii. "Sens wiary" jest pierwszą książką Tima Crane’a przełożoną na język polski.