Pozycja wydawnicza "Tortury. Bezpieczeństwo narodowe i normy etyczne" Johna Perry'ego powstała w wyniku długotrwałych dyskusji i niebywałego dylematu, jaki przynosi bezpieczeństwo demokratycznego społeczeństwa. Autor próbując namalować współczesny obraz przekształceń z perspektywy etycznej dostrzega liczne anomalie. Politycy nieustannie analizują możliwości stosowania nadzwyczajnych środków w momencie starcia z terrorystami, którzy nie szanują życia żołnierzy, cywili, ani własnego. W dyskusji podkreślają czasowe i lokalne zawieszenie praw człowieka, w celu uzyskania skuteczności. John Perry wyraża swój subiektywny stosunek w sprawie stosowania tortur z perspektywy stricte katolickiej.

Autor omawianej książki jest jezuitą, a zarazem profesorem etyki w katolickim Kolegium św. Pawła na Uniwersytecie Manitoba. W środowisku etyków znany jest także ze swojej poprzedniej książki, poświęconej problemowi wpływu na człowieka żywności pochodzącej ze zwierząt i roślin genetycznie zmodyfikowanych (Foof for Thought: Catholic Perspectives on the Modifed Food Debate), a także niedawno wydanej książki o niewolnictwie (Catholics and Slavery).

Walka z zorganizowanymi grupami terrorystów wymaga podjęcia zdecydowanych kroków, nie zawsze konwencjonalnych środków, co w swojej publikacji wykazał John Perry. To co, z pozoru uchodzi za standardowe przedsięwzięcie dla uzyskania pokoju i bezpieczeństwa również może stanowić udokumentowanie moralnego zdziczenia, wręcz upadku. Czy jest nadzieja, że nasze normatywne spostrzeganie rzeczywistości i sądy dotyczące kwestii moralnych dają się ułożyć w niesprzeczny system? Autor już w przedmowie stawia otwarte pytanie: dokąd ludzkość zmierza? Dochodzi również do wniosku, że świat stał się mniej bezpieczny po zakończeniu zimnej wojny niż w czasie jej trwania. We współczesnym świecie terroryzm jest jednym z najważniejszych zagadnień. Atak terrorystyczny na World Trade Center w Stanach Zjednoczonych ukazał, że terroryzm stanowi problem globalny. Dziś każdy może stać się ofiarą aktu terrorystycznego, który przestał uznawać granice i kontekst terytorialny. Atak terrorystyczny na WTC pociągnął ze sobą konflikty zbrojne w Iraku i Afganistanie.

Czy nasza cywilizacja unicestwi się przez tendencję do budzenia nienawiści? Przeżywamy obecnie stan ostrego kryzysu i niepewności... Uchwalona 4 listopada 1950 roku Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (zwana też Konwencją Europejską) w rozdziale I zatytułowanym "Prawa i wolności w art. 3 wprowadziła bezwzględny zakaz tortur: "Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu traktowaniu lub poniżającymi karami". W 1969 roku ustalono, że nieludzkie traktowanie to takie, które polega na rozmyślnym zadawaniu psychicznego i fizycznego cierpienia, które w określonej sytuacji jest bezprawne i nie da się usprawiedliwić. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności rozpoczyna się od sformułowanego w art. 1 obowiązku przestrzegania praw człowieka przez strony Konwencji. Strony zgodnie z brzmieniem tego przepisu zapewniają każdemu człowiekowi podlegajacymi ich jurysdykacji prawa i wolności okraślane w rozdziale pierwszym nieniejszej konwencji. Jedną z tych wolności jest wolność od tortur. John Perry zauważa zgodność ducha konwencji o zakazie stosowania tortur oraz Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ze stanowiskiem Kościoła katolickiego.

W pierwszej części książki John Perry podejmuje próbę określenia stanowiska kościoła katolickiego w stosunku do zagadnienia tortur. Analizuje i odpowiada na pytanie: dlaczego tortury są moralnie złe? Padające odpowiedzi stanowczo, nie są wyczerpujące i pozostawiają niedosyt. W każdym z rozdziałów wraca kwestia definicji tortur oraz wątek historyczny. Poglądy zaprezentowane przez autora, bazujące na przykładach znanych z mediów (więzienie Guantamo Bay, Abu - Graib czy baza Bagram w Afganistanie) podkreślają nieetyczny wymiar okrucieństwa. Książka stanowi swego rodzaju wyznanie autora. Z punktu widzenia etyki tortury naruszają godność i często prowadzą do oskarżania niewinnych ludzi, zaś stosowane w ukryciu przed innymi władzami i opinią publiczną wymykają się kontroli, umożliwiając samowolę kata. "Człowiek torturowany zostaje zredukowany do stanu, w którym mówi wyłącznie o swoich potrzebach zamiast o wolności i sumieniu". John Perry uważa, że stosowanie, czy niestosowanie tortur jest wyborem politycznym.

W drugim rozdziale książki "Tortury. Bezpieczeństwo narodowe i normy etyczne" pojawia się próba odpowiedzi na pytanie: po co się torturuje ludzi? Istota torturowania sprowadza się do stopniowalnego zastraszania psychicznego, wzmacnienego w zależności od danego przypadku, zadawaniem bólu fizycznego, aby wydobyć z podejrzanego skruchę i dobrowolne przyznanie się do winy podejrzanego. W swojej publikacji autor podkreśla, że tortury są niedozwolone zarówno etycznie jak i prawnie, dlatego też nie znajduje żadnych podstaw teologicznych do przyzwolenia na ich stosowanie.

Dyskusja dotycząca brudnych metod zastraszania i walki z terroryzmem nie cichnie i nie daje jednoznacznych odpowiedzi....

Monika Wojda