American Film Festival od początku istnienia odkrywa dla polskiej publiczności ciekawe, a nieznane dotąd oblicza amerykańskiego kina. W tym roku organizatorzy proponują przegląd filmów afroamerykańskich reżyserek, działających przede wszystkim w obszarze kina autorskiego: Kathleen Collins, Julie Dash, Dee Rees, Tanyi Hamilton i Avy DuVernay.

Czarne kino kobiece jako osobna kategoria amerykańskiej kinematografii jest zjawiskiem wciąż stosunkowo nowym i niedostatecznie rozpoznanym także w samych Stanach Zjednoczonych. Reżyserki dystansujące się od popularnego w latach 70. (i później) gatunku blaxploitation sięgają po tematy związane zarówno z kobiecym doświadczeniem, jak i opresją rasową. Chętnie przyznają się do inspiracji literaturą Afroamerykanek, od Toni Morrison po Alice Walker; nieobcy jest im feministyczny punkt widzenia i zaangażowanie polityczne. W ramach retrospektywy organizatorzy zaprezentują najważniejsze tytuły nurtu. Od nakręconego w 1982 roku Losing Ground, debiutu filmoznawczyni Kathleen Collins (autorki manifestu niezależnego kina kobiecego A Place In Time opublikowanego w 1977 roku), przez Daughters of the Dust Julie Dash z 1991 roku, któremu udało się wejść do ograniczonego obiegu kinowego, po zwycięski film festiwalu Sundance z 2013 roku – Middle of Nowhere (W szczerym polu) Avy DuVernay. Zwieńczeniem retrospektywy będzie Selma, jedyny znany w Polsce komercyjny film czarnoskórej reżyserki z ostatnich lat.

Losing Ground Kathleen Collins to eksperymentalny debiut i jedyny pełnometrażowy film tej reżyserki dostępny na ekranach po raz pierwszy od 33 lat. Bohaterką jest przechodząca małżeński kryzys wykładowczyni filozofii, Sara, która bada znaczenie religijnej ekstazy w wierzeniach afrykańskich. Awangardowy poemat o poszukiwaniu kobiecej seksualności został uznany przez „New Yorkera” za „cudownie odnalezione arcydzieło, które odcisnęłoby swoje piętno na historii filmu, gdyby miało szansę zaistnieć w swoim czasie”.

Inne cenione dzieło, które zostanie pokazane na AFF, to Daughters of the Dust Julie Dash. Międzypokoleniowa opowieść o poszukiwaniu utraconej afrykańskiej tożsamości, a zarazem śmiały formalnie manifest feministyczny. Osią fabuły jest historia rodu, który przewieziony do Ameryki jednym z ostatnich transportów niewolników i pozostawiony na odizolowanej wyspie stworzył oryginalną kulturę Gullah. Film, uznany za jeden z najważniejszych obrazów amerykańskiego kina niezależnego, znajduje się w stałej kolekcji Museum of Modern Art w Nowym Jorku.

Podczas tegorocznego przeglądu przywołamy film Night Catches Us (Zapada noc), pokazywany już na 2. AFF, odważny debiut reżyserki o jamajskich korzeniach – Tanyi Hamilton. Kameralny melodramat rozrywający się pod koniec lat 70. pomiędzy dwojgiem byłych członków radykalnej organizacji Black Panthers, Patricią i Marcusem, przedstawiony został z perspektywy 10-letniej córki dawnej aktywistki. To opowieść o politycznej przeszłości, która nieprzepracowana wraca, nie pozwalając o sobie zapomnieć.

Kolejny film to nakręcony przy producenckim wsparciu Spike’a Lee Pariah Dee Rees. Reżyserka portretuje zmagania afroamerykańskiej nastolatki z nienormatywną seksualnością i trudne wchodzenie w dorosłość na Brooklynie. Nagradzana na festiwalach filmów niezależnych produkcja utorowała drogę innemu filmowi – Middle of Nowhere (W szczerym polu) Avy DuVernay  pierwszemu tytułowi czarnoskórej reżyserki, który wygrał festiwal Sundance (2013). Film DuVernay ukazuje proces emancypacji młodej mieszkanki Los Angeles – Ruby, której mąż zostaje skazany na osiem lat więzienia. Nagroda w Sundance uczyniła z Avy DuVernay jedną z najbardziej znaczących postaci niezależnego kina kobiecego. W 2014 roku w kinach na całym świecie pojawił się jej film Selma – portret przywódcy ruchu praw obywatelskich Martina Luthera Kinga, który również zostanie przypomniany na AFF.

Dopełnieniem przeglądu będzie wydana w październiku przez Karakter książka Kino afroamerykańskie pod redakcją Ewy Drygalskiej, kuratorki festiwalowej retrospektywy, i Marcina Pieńkowskiego, wieloletniego współpracownika Stowarzyszenia Nowe Horyzonty.