Popularny w Czechosłowacji pisarz, Ota Pavel podczas pobytu w szpitalu psychiatrycznym zaczął opisywać swoją rodzinę.

Tak powstała sławna książka „Śmierć pięknych saren„. Do szpitala trafił po olimpiadzie w Innsbrucku, gdzie zobaczył Diabła – i podpalił budynek. Mówił, że dzięki pisaniu znów staje się chłopcem. Jego Jak tata przemierzał Afrykę czy Jak spotkałem ryby weszły do kanonu literatury czeskiej. Polscy czytelnicy dostają do rąk nieznaną w Polsce literaturę reportażową Oty Pavla.

Zanim znalazł się w innym świecie, pisał reportaże sportowe. Były bardzo popularne, bo Pavel „ubaśniawiał” sport. Szukał w sportowcach zwyczajnych ludzi i to sprawia, że opowieści o nich – nawet jeśli nazwiska nic nam już nie mówią – są ponadczasowe.

Zazwyczaj teksty sportowe piszą specjaliści dla entuzjastów. Sprawozdawca sportowy Czechosłowackiego Radia Ota Pavel pisał jak człowiek, który kocha sport i ludzi, dla tych, którzy kochają sport i literaturę.

„Piszę ołówkiem, idzie mi powoli, ale walczę. Pisanie nie szło mi lekko, nawet jak byłem zdrowy” – wyznawał bratu w liście ze szpitala psychiatrycznego. Doprowadziła go tam psychoza maniakalno-depresyjna. Większość najlepszych tekstów napisał podczas choroby, kiedy go akurat nie powaliła. „Pół bajkę, pół prawdę”, jak zapowiadał tekst o największym czeskim narciarzu w dziejach Jiřim Rašce, skończył w 1972 r., na rok przed śmiercią. „Wiem, że to będzie wielka książka” – mówił rodzinie i kolegom. Kiedy autor zachwyca się własną książką przed jej napisaniem, ta najczęściej okazuje się klapą. W przypadku Bajki o Rašce mamy do czynienia z dziełem wspaniałym. Pracował nad nią cztery lata. Mistrz olimpijski Raška wspominał, że Pavel wykonał do Bajki świetny research: nieustannie odwiedzał zawodnika na Morawach, jeździli razem w góry, musiał poznać każdy detal. Na podstawie rzeczywistych zdarzeń powstała fantazja, w której Jiří Raška (1941–2012) zmienił może parę słów.
Bogactwo językowe, nieoczywistość skojarzeń i niesamowity klimat opowieści były ucieczką przed stanami nie do wytrzymania, w które wciskała Pavla choroba. Pisał o nich, że są gorsze niż wszystkie miejsca w piekle.

Czescy krytycy byli zgodni: historią narciarza Raški Ota Pavel wzleciał w niebo jak ptak z rodziny ptaków morskich. Niebywały tekst!

Zbiór zawiera m.in. opowieść o karierze najsławniejszego czeskiego biegacza Emila Zátopka, który w latach 50. XX wieku został uznany za najlepszego sportowca świata.  „Żadne zjawisko na kuli ziemskiej nie trwa wiecznie – pisze Pavel. – Najmądrzejsi wzięli od Zátopka wszystko, czego potrzebowali, dokonali nowych odkryć, a potem prześcignęli go na lekkoatletycznej bieżni. Siły w walce z nim zmobilizował cały sportowy świat”.

Książka Oty Pavla jest jedną z najlepszych książek reporterskich, jakie czytałem w życiu. A już na pewno jest to najlepsza książka reporterska w historii czeskiej literatury – Mariusz Szczygieł

Tytuł: BAJKA O RASZCE I INNE REPORTAŻE SPORTOWE
Autor: Ota Pavel
Wydawnictwo: Dowody na Istnienie
Data premiery: 20 maja 2016 r.
Materiały prasowe: Wydawnictwo Dowody na Istnienie