Czy nauczyciel ma prawo zabronić picia i jedzenia na lekcji?

Absolutnie nie! Uczeń ma prawo realizować swoje podstawowe potrzeby, również podczas zajęć. Masz prawo pić na lekcji!

Podstawowym konstytucyjnym prawem każdego człowieka jest prawo do godności. Konstytucja stanowi wprost, że godność jest niezbywalna i wszyscy mamy ją już od urodzenia. Co to znaczy, że jest niezbywalna? Że nie można nas jej pozbawić, a nawet my sami nie możemy się jej zrzec, choćbyśmy chcieli. Godność jest też źródłem innych praw i wolności. Bez niej nasze pozostałe prawa byłyby fikcją.

Na pewno człowiek jest traktowany godnie wtedy, gdy może ugasić pragnienie, jeśli pojawi się taka potrzeba. Nie zawsze przecież jesteśmy w stanie przewidzieć, kiedy nas ono dopadnie!

Wiele szkół, w tym moje dawne liceum, w statucie podkreśla, że uczniowie mogą pić wodę podczas lekcji. To ważna deklaracja, jednak nawet bez niej nie można pozbawić uczniów podstawowych konstytucyjnych praw. Wola nauczyciela czy statut szkoły nie mają przecież mocy, by uchylić niezbywalne, konstytucyjne prawo.

"Powinnaś była pomyśleć o tym wcześniej!" Taki tekst albo jakaś jego wariacja czasami pewnie pada z ust co bardziej surowych nauczycieli. Tak jakby uczennica lub uczeń sami pozbawili się możliwości wypicia łyka wody. Tylko że prawa do zaspokojenia podstawowych potrzeb nie można się zrzec.

Szkoła nie powinna również zabraniać uczniowi skonsumowania posiłku. Często, szczególnie w porannym pośpiechu, uczeń nie ma możliwości zjeść śniadania. Bywa, że nie jest to jego wina. Na przykład rodzice wyjątkowo spieszą się do pracy i zanim uczeń czy uczennica zdoła się całkiem dobudzić, siedzi już w samochodzie z wepchniętą do kieszeni kanapką i chwilę później trafia na lekcję. Jeśli więc swoim posiłkiem nie dezorganizuje zajęć ani nie przeszkadza klasie oraz nauczycielowi, to zjedzenie kanapki nie powinno być w żaden sposób karane czy wytykane.

Podstawą w tym przypadku jest wzajemny szacunek. Nauczyciel nie może ograniczać waszych podstawowych praw, ale wy nie możecie, realizując je, utrudniać jego pracy. Dlatego napicie się wody czy zjedzenie kanapki – tak. Otwieranie butelki szampana dla dzieci czy puszki wyjątkowo intensywnie pachnących sardynek – nie!

Kontrowersje związane z jedzeniem i piciem w szkole nie dotyczą tylko lekcji. Zazwyczaj jemy i pijemy jednak na przerwie. Czy zatem szkoła ma prawo ingerować w dietę uczniów? Co do zasady nie.

Pamiętam historię mamy jednej z moich widzek, która opisała, że szkoła zakazała jej córce przynoszenia… sushi. Wynikało to z preferencji nauczycielki, bo ta najzwyczajniej nie lubiła ryby.

Taki zakaz jest oczywiście nieuzasadniony. Uczeń ma prawo realizować swoje preferencje i jeść posiłki, na jakie ma ochotę lub takie, które stanowią element jego diety. Brakuje podstawy prawnej, aby szkoła mogła w tej kwestii ingerować w wolność uczniów,

W moich szkolnych czasach popularne było strasznie uczniów, którzy jedli słodycze albo pili słodkie napoje, że nauczyciel wyrzuci je do kosza albo wyleje. Jest to oczywiście działanie bezprawne. Szkoła w kwestii diety powinna uczyć prawidłowych nawyków żywieniowych poprzez edukację, a nie stosować metody sprzeczne z prawem.

Do takich sytuacji dojdzie, kiedy uczniowie będą łamać prawo. Przepisy zabraniają spożywania na terenie szkoły napojów alkoholowych, czyli takich, które zawierają powyżej 0,5 procent alkoholu.

Picie ich na terenie szkoły nawet przez pełnoletniego ucznia czy nauczyciela stanowi wykroczenie, za które można zostać ukaranym karą grzywny. Nie trzeba chyba dodawać, że takie postępowanie negatywnie wpłynęłoby na ocenę z zachowania.

Jeszcze gorzej jest w przypadku uczniów poniżej 18. roku życia, którzy w ogóle nie mają prawa spożywać alkoholu. Siedemnastolatki mogą już ponosić odpowiedzialność karną jak dorośli, a młodsze osoby tylko w szczególnych przypadkach. Ale nawet jeżeli osoba, która wypiła alkohol na terenie szkoły, ma mniej niż 17 lat i nie może odpowiadać za to wykroczenie jak dorośli, picie alkoholu w jej przypadku – nie tylko w szkole, lecz również w dowolnym innym miejscu – stanowi przejaw demoralizacji. Co to oznacza i z czym się wiąże? Przede wszystkim z powodu demoralizacji odpowiadać mogą osoby niepełnoletnie od ukończenia 10. roku życia. Jeśli demoralizacja dotyczy wielu zachowań (na przykład wspomnianego już picia alkoholu, wandalizmu, palenia tytoniu, agresywnego zachowania), powtarza się lub jest systematyczna, przypadkiem takiej osoby może się zająć sąd rodzinny.

Ponadto ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich wprowadza możliwość odpowiedzialności za czyny karalne już w stosunku do osób, które ukończyły co najmniej 13 lat.

Niewiele mniej kontrowersyjne są tak zwane piwa bezalkoholowe. Takie "piwo" często zawiera 0,0 procent alkoholu i nie spełnia definicji napoju alkoholowego, może więc być spożywane legalnie przez osoby poniżej 18. roku życia, i to również na terenie szkoły. Sam jednak odradzam konsumowanie go w szkole, gdyż często prowadzi to do konfliktu z nauczycielami, którzy nie znają zawartości procentowej alkoholu w takim piwie albo obecnego stanu prawnego. Decyzja jednak należy do ciebie, a spożycie legalnego napoju nie powinno prowadzić do negatywnych skutków w postaci obniżonej oceny z zachowania. Z praktycznego punktu widzenia warto jednak rozważyć zdrowsze napoje jako alternatywę.

Do niedawna uczniowie mogli niezależnie od wieku spożywać legalnie napoje energetyczne. Zmieniło się to jednak od 1 stycznia 2024 r. Nowe przepisy sprawiają, że napoje zawierające powyżej 150 miligramów kofeiny na litr napoju lub taurynę będą mogły kupować wyłącznie osoby, które ukończyły 18 lat.

Relacje w szkole powinny się opierać na wzajemnym szacunku i zrozumieniu potrzeb. Wyrozumiały nauczyciel nie pije sam smacznej i ciepłej kawy, jednocześnie zabraniając tego swoim uczniom. Szkoła powinna być miejscem, gdzie nie tylko się uczymy, lecz również możemy się czuć komfortowo dzięki zaspokojeniu podstawowych potrzeb.