Już 9 lipca pokazem dwóch filmów opowiadających o współczesnej Ukrainie rozpoczyna się IV Letni Przegląd Filmowy Pod Wspólnym Niebem. Program przeglądu prezentuje kinematografie krajów, z których społeczności aktywnie współtworzą współczesną Warszawę – Ukrainy, Białorusi, Gruzji, Wietnamu i Indii. Wieczory filmowe odbywać się będą od 9 lipca do 10 września, w każdą środę o godz. 20:00, na dziedzińcu Centrum Myśli Jana Pawła II przy ul. Foksal 11 w Warszawie. Wstęp na wszystkie seanse jest wolny.

To już czwarta edycja projektu, który w poprzednich latach zgromadził swoją wierną publiczność. To jednocześnie wyjątkowa propozycja na mapie kulturalnej Warszawy – w sercu miasta, na klimatycznym dziedzińcu zabytkowej kamienicy, tworzy się przestrzeń autentycznego spotkania kultur poprzez sztukę filmową najwyższej próby. Organizatorem przeglądu jest Centrum Myśli Jana Pawła II, warszawska instytucja kultury, która w swoich działaniach programowych podejmuje tematykę kondycji etycznej człowieka i kreuje przestrzeń dialogu i współpracy między środowiskami naukowymi i artystycznymi oraz międzyreligijnymi ponad podziałami kulturowymi i ideologicznymi.

Warszawa przechodzi największą transformację demograficzną od czasów II wojny światowej. Od lutego 2022 roku do stolicy przybyło ponad 300 tysięcy uchodźców z Ukrainy. Równolegle trwa napływ migrantów z Białorusi – uciekających przed represjami reżimu Łukaszenki. Nie można zapominać też o społecznościach, które od lat budują swoją obecność w mieście: Gruzini, Wietnamczycy, mieszkańcy subkontynentu indyjskiego. Warszawa z miasta stosunkowo jednorodnego kulturowo przekształca się w stolicę, w której ponownie spotykają się różne tradycje i kultury.

Przegląd Pod Wspólnym Niebem narodził się trzy lata temu jako artystyczna odpowiedź na te przemiany. Wyrósł z przekonania, że sztuka ma moc budowania mostów tam, gdzie słowa czasem zawodzą. Filmy, które w tym roku zaprezentuje Centrum Myśli Jana Pawła II, to nie tylko artystyczne dzieła najwyższej próby, ale przede wszystkim okna na światy naszych nowych sąsiadów – Ukraińców, Białorusinów, Gruzinów, Wietnamczyków czy mieszkańców Indii. Poprzez ich historie, marzenia i doświadczenia, uczestnicy mają okazję odkryć, co łączy różnorodną warszawską społeczność.

Od kilu lat prowadzimy badania wśród naszej publiczności. Po doświadczeniu wspólnego wieczoru filmowego, zyskujemy prawo do zadania pytania o obawy naszych widzów i w odpowiedzi słyszymy czasem niepokój spowodowany rosnącą polaryzacją społeczeństwa, wzajemną wrogością, funkcjonowaniem w obrębie „baniek”, poza które trudno wyjść – mówi Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła. – W dobie migracji i społecznych przemian, jakie przeżywa współczesna Warszawa, kino staje się uniwersalnym językiem, który pozwala lepiej rozumieć siebie nawzajem. Nasz przegląd stwarza możliwość, by lepiej się poznać, zmienić perspektywę, odłożyć na bok krzywdzące stereotypy, otworzyć się na drugiego człowieka i doświadczyć wspólnoty.

Każdy wieczór to więcej niż projekcja filmu – to całościowe doświadczenie międzykulturowe. Wprowadzenia przed seansami dostarczają widzom kontekstu kulturowego i artystycznego, zaś moderowane po filmach dyskusje, z udziałem twórców, ekspertów i publiczności, tworzą przestrzeń dla autentycznego spotkania i dialogu.

Co roku staramy się zapewnić naszym widzom najwyższą jakość artystyczną prezentowanych filmów, czymś ich zaskoczyć i pobudzić do refleksji, pokazać te tytuły, które nie były do tej pory szeroko prezentowane warszawskiej publiczności – mówi Mateusz Toma, kurator Przeglądu Pod Wspólnym Niebem w Centrum Myśli Jana Pawła II. – Wybieramy pozycje docenione na międzynarodowych festiwalach, które wyróżniają się innowacyjnym podejściem do formy i języka filmowego. Choć szczególny nacisk kładziemy na kino ukraińskie i białoruskie, co jest odpowiedzią na bezprecedensową falę migracji z tych krajów po 2022 roku, to stawiamy zawsze na różnorodność geograficzną i kulturową, która odzwierciedla zmieniającą się demografię miasta i pozwala lepiej zrozumieć doświadczenia oraz perspektywy naszych nowych sąsiadów.

Tegoroczny przegląd rozpocznie właśnie pokaz kina ukraińskiego. Już 9 lipca widzowie będą mieli okazję zobaczyć dwie produkcje z 2024 roku: „Redakcję” w reż. Romana Bondarchuka i „Czyste niebo” Marcina Kundery. To zestawienie obrazu przedwojennej Ukrainy – społeczeństwa ukraińskiego, podatnego na manipulacje, fake newsy i polityczne intrygi, satyrycznie sportretowanego w „Redakcji” – i czule ukazanego w „Czystym niebie” kraju w cieniu wojny, w którym młodzi ludzie upominają się o prawo do beztroskiego dzieciństwa. Pierwszy z tytułów powstał w obwodzie chersońskim tuż przed rosyjską inwazją. Twórcy dedykowali go montażyście, który zginął na froncie.

Dramat protestów z 2020 roku pokazują dwa filmy. „Pod szarym niebem" (2024) Mary Tamkovich to historia dziennikarki transmitującej na żywo brutalną pacyfikację pokojowej demonstracji. Z kolei dokument „Matczyzna" (2023) śledzi walkę matki o prawdę w sprawie tragicznej śmierci syna w białoruskiej armii.

Gruzja w przeglądzie reprezentowana jest przez dwa zaskakujące filmy. 16 lipca widzowie zobaczą „Obywatela Świętego" (2023) w reżyserii Tinatina Kajrishviliego. W górniczym miasteczku znika figura lokalnego świętego. Gdy pojawia się tajemniczy nieznajomy, mieszkańcy biorą go za ożywionego patrona. Film w poetycki sposób pokazuje ludzką potrzebę wiary i rozczarowanie, gdy rzeczywistość nie spełnia oczekiwań. Drugi gruziński tytuł to „Holy Electricity" (2024) – pełnometrażowy debiut Tato Kotetishviliego, nagrodzony Złotym Lampartem w Locarno. Dwaj kuzyni wpadają na szalony pomysł biznesowy: przerabiają stare krzyże ze złomowiska na świecące neony i ruszają w objazdową sprzedaż po Gruzji. Ta komediowa opowieść o przyjaźni i przetrwaniu przewrotnie łączy sacrum z kapitalizmem, pokazując współczesną Gruzję jako kraj pełen absurdu i nieoczekiwanego piękna.

„Listy z Wilczej" (2025) to dokument Arjuna Talwara, mieszkającego w Polsce indyjskiego reżysera, który postanowił poznać swoich warszawskich sąsiadów. Film w niezwykły sposób pokazuje kulturowo różnorodne oblicze stolicy i jako pierwszy polski dokument trafił w tym roku do prestiżowej sekcji Panorama festiwalu Berlinale.

„Dziecko z pyłu" (2025) Weroniki Mliczewskiej opowiada o 55-letnim Sangu, synu amerykańskiego żołnierza i Wietnamki. Gdy po latach odnajduje ojca w USA, musi wybierać między rodziną w Wietnamie a marzeniem o amerykańskim życiu. Film zdobył dwie główne nagrody podczas tegorocznego Krakowskiego Festiwalu Filmowego i tym samym polską kwalifikację do najbliższych Oscarów.

Przegląd zamkną dwa niezwykłe filmy z Indii: „Girls Will Be Girls" (2024) – odważna opowieść o nastolatce odkrywającej seksualność w konserwatywnym społeczeństwie oraz „Wszystkie odcienie światła" (2024), nagrodzony Grand Prix w Cannes – poetycka, międzypokoleniowa historia trzech kobiet w Mumbaju, które wspierają się nawzajem w obliczu życiowych trudności.

Wszystkie filmy wyświetlane są na dużym ekranie na dziedzińcu kamienicy przy Foksal 11, w każdą środę od 9 lipca do 10 września o godz. 20.00. Centrum Myśli Jana Pawła II zaprasza publiczność na wygodne leżaki i krzesła, wstęp na pokazy jest wolny. Jeśli pogoda uniemożliwi pokaz w plenerze, organizator przenosi go do sali projekcyjnej na 1. piętrze kamienicy.

Z pełnym programem można zapoznać się na stronie: https://www.centrumjp2.pl/iv-letni-przeglad-filmowy-pod-wspolnym-niebem/