„Maryja, Matka Jezusa” to najpiękniejszy film o tematyce biblijnej, jaki widziałem… Warto go nie przeoczyć, kiedy pojawi się na ekranach. To reinterpretacja Nowego Testamentu, ale pozostająca w zgodzie z jego duchem.

Choć, w dużym uproszczeniu, to rekonstrukcja historii narodzin i pierwszych lat życia Jezusa, nie przypomina nudnych, ciężkich i ponurych nieco, dokładnych, zgodnych z literą Ewangelii adaptacji. Nie jest to też dzieło kontrowersyjne, bluźniercze, obrazoburcze. Czym zatem jest?

„Maryja, Matka Jezusa” to udana – moim zdaniem – próba opowiedzenia historii Matki Boskiej i Jezusa w taki sposób, by była do przyjęcia zarówno przez ateistę, jak i osobę wierzącą. Godne pochwały, naprawdę. Brakuje w ostatnich latach, zwłaszcza w Polsce takiego sposobu komunikacji, który pozwala łączyć, a nie dzieli.

Kim był Jezus? Bogiem czy tylko człowiekiem? Rewolucjonistą? Uczestnikiem ruchu oporu Żydów przeciwko Rzymianom? Postacią wymyśloną?

Spróbujmy tak… tak jak twórcy „Maryja, Matka Jezusa”.

Kim był Jezus? Synem Maryi. Wydaje się oczywiste, ale wiele wody musiało upłynąć, by ktoś odważył się stworzyć historię ewangeliczną z uwzględnieniem roli Matki Boga. Nie tylko go urodziła, to ona Jezusa ukształtowała.

A kim jest Maria? Miriam w „Maryja, Matka Jezusa” jest rewolucjonistką i córką Boga, oświeconą i obdarzoną łaską…. Znakomicie zagrana zwłaszcza przez Nadię Khlifi (Miriam jako nastolatka) to mądra, wrażliwa dziewczynka, która ma odwagę samodzielnie myśleć. To ona wielokrotnie sprzeciwia się okrucieństwu, a nawet kwestionuje prawo i obyczaje żydowskiej wspólnoty. Protestuje przeciwko brutalności i nieczułości mężczyzn, kapłanów, żołnierzy… czy to gdy ze świątyni wyrzucają bezdomnego, który jest psychicznie upośledzony, czy to gdy kaleczą dziecko w rytuale obrzezania.

Buntuje się, gdy Elżbiecie zabrania się karmić dziecko mlekiem matki, ponieważ ma być rzekomo nieczysta lub gdy chłosta spada na rebeliantów żydowskich. Autorzy filmu podkreślają to, jak wielka rola w wychowaniu Jezusa przypadła matce… Dziwnie się czuję, gdy to piszę. Przecież każda matka mogłaby teraz powiedzieć: „a niby jak miałoby być”?

Miriam reaguje spontanicznie na każde zło. Potrafi dać do myślenia Zachariaszowi, który służy w świątyni, mówiąc: Pan nie chce od nas cierpienia, chce od nas litości. Można powiedzieć, że to ona jest oświecona…

Zamiast trzech mędrców z kadzidłem, złotem i mirrą, po narodzinach dzieciątka odwiedzają Marię nomadowie. Choć są nieczyści dla Żydów, przynoszą w darze wodę. Jeden z nich zauważa po kilku dniach sąsiedztwa, że młoda dziewczyna postępuje wbrew prawu… Jej syn może później postępować podobnie… Pyta, czy się nie boi, a ona odpowiada: „Służę Panu…”

Jak widać, wiele motywów zostało przetworzonych, autorzy subtelnie pokazują, jak pewne zwyczajne zdarzenia mogły stać się pożywką dla symboliki. Matka Maryi ginie od ukąszenia węża.

Zupełnie niezwykle, genialnie wprost, została przekształcona historia poszukiwania przez Heroda przyszłego Mesjasza, którego zapowiadały proroctwa. Zajmują się tym uczeni i stosują naukowe metody. Dają dzieciom zadania właściwe ich wiekowi lub nieco trudniejsze. Jezus niczym się nie wyróżnia… Kilka dni później w tejże wiosce przypadkiem zauważają dziecko chodzące bez asysty dorosłych po krawędzi studni… Próbują zapobiec tragedii. Biegną do studni, wołając matkę … a Miriam obserwuje wszystko ze spokojem. Dochodzą do wniosku, że to obserwowany brzdąc może być wyjątkowym człowiekiem, którego szukali. Matka przyglądając mu się codziennie, przekonała się o jego wyjątkowych zdolnościach. Dlatego była spokojna.

Miriam na ich pełne niepokoju pytania odrzekła, że dziecko jest jak zwierzę … samo wie, co jest dla niego dobre. Potem trwa dyskusja uczonych … niemal na intelektualną i naukową miarę dysput z XXI wieku. Człowiek zatracił instynkty, jego wiedza musi być kształtowana, powiadają zwolennicy odebrania niemowlaka matce. Jednak nie… dochodzą ostatecznie do wniosku: jeśli odbierzemy dziecko matce…, która tak dobrze opiekowała się nim do tej pory, straci swe zdolności. Mędrcy postanawiają milczeć i nie zdradzają Herodowi, że prawdopodobnie odkryli, gdzie mieszka zapowiadany król, mesjasz, prorok.

Wystąpienie dwunastoletniego Jezusa w świątyni nie polega na wygnaniu handlarzy, a na upomnieniu się o prawo nędzarza do modlitwy z uczonymi…

Jezus staje się nieodrodnym dzieckiem Maryi. Ten film to znacznie więcej niż gwałtowne krzyki feministek przypominających, że Bóg to wyraz rodzaju męskiego, a religia utrwala nierówności. Ten film dostarcza skuteczniejszych argumentów w sporach. Odkrywa oczywistą z pozoru prawdę – matki wychowują dzieci, stoją za ich zwycięstwami i klęskami. Maria także mogła być obdarzona wyjątkowymi darami.

Ostatnia scena pokazuje staruszkę, uśmiechniętą promiennie, tak jak młoda Miriam. Ktoś spoza planu mówi, że wystarczy napisać o męczeństwie i nauce Jezusa i że nie ma powodu pisać o jego dzieciństwie. Nieco przekorne i pełne szczęścia spojrzenie kobiety jest całą odpowiedzią.

Obejrzyjcie ten film, to świeża, piękna opowieść o łagodności, dobru, mądrości, opowieść o dziewczynce, która stała się matką Boga, ale wiele przekazała mu od siebie.

Tomasz Filipowicz
Sztuka Słowa
www.sztuka-slowa.pl