Włoskie dzieło "Cezar musi umrzeć" braci Tavianich, zwycięzca Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Berlinie rozwija zgrabnie orficką myśl, podążającą tropem duszy więzionej w ciele za swoje winy. Ekspresyjna i psychologiczna wymowa dramatu ukazuje "kathartyczną" siłę sztuki, która jest w stanie wyzwolić z piętna grzechu duszę ludzką. Bowiem to właśnie sztuka jest ekspresją ludzkiego ducha od początków cywilizacji. Już w starożytności dowiedziono, że przeżycia estetyczne wpływają w ogromnym stopniu na sferę intelektu, emocji, a także wyzwalają ideę dobra i piękna. Czy groźni, bezwzględni, zdeprawowani więźniowie zamknięci w więzieniu o zaostrzonym rygorze, zaangażowani w teatralny projekt potraktują sztukę jako sposób na życie? Bracia Tavianich zainspirowani projektem teatralnego laboratorium stworzyli cenną perłę, która zachwyca i rysuje szczery zarys uśmiechu na twarzach widzów.

W 1988 roku pojawił się ktoś, kto wyciągnął przyjazną dłoń do recydywistów tworząc teatr w więzieniu w Volteria we Włoszech, określany jako Compania della Fortezza. Teatr stał się profesjonalnym miejscem o wyjątkowej atmosferze, istnym zalążkiem rewolucji kulturalnej. Więźniowie poprzez wcielanie się w poszczególnych bohaterów wnikali w głąb siebie, wędrując mrocznymi korytarzami swojej złości, przerażenia czy słabości. Bracia Taviani, mając w pamięci niezwykłe doświadczenie, które zaakcentowało potęgę przeżywania sztuki, przez pryzmat której człowiek pojmuje istotę i cel życia, postanowili spenetrować ludzką naturę, kreując humanitarne przesłanie.

"Cezar musi umrzeć" jest dziełem eksperymentalnym, mocno steatralizowanym, niosącym uniwersalne prawdy. Scenariusz opiera się na sztuce Williama Szekspira "Juliusz Cezar". Awangardowy, niekonwencjonalny projekt prowadzi więźniów na deski teatralne. To właśnie tu zmagają się sami ze sobą, jednocześnie poznając swoją tożsamość, zaglądając z przerażeniem w głąb siebie i innych. Aktorami są amatorzy, a dokładnie więźniowie odsiadujący wieloletnie wyroki: mordercy i członkowie mafii, których głównym zadaniem jest przygotowanie adaptacji sztuki teatralnej.

Jesteśmy świadkami sytuacji jak dzięki sztuce, uprawianej i przeżywanej, następuje pełniejsze formowanie osobowości. Sztuka teatralna pozwala zbrodniarzom na zobaczenie świata w sposób inny niż potoczny, na smakowanie innej jakości rzeczywistości. Pełne zaangażowanie więźniów w projekt sprawia, że gra aktorska staje się dla nich wyzwoleniem, wręcz prawdziwą wolnością. Prowadzący projekt Cavalli namawia więźniów do bycia sobą, aczkolwiek oni w ogóle nie grają, są autentyczni, a także utożsamiają się z odgrywanymi postaciami i wypowiadanymi słowami.

Dramat braci Tavianich utrzymany jest w surowości czerni i bieli, genialnie podkreślającej każdy grymas twarzy aktorów. Jedynie premiera spektaklu jest kolorowa, tętniąca palętą euforii... spełnienia. Jest to pewnego rodzaju udokumentowanie, że dla wszystkich więziennych aktorów występ na scenie to prawdziwe szczęście. Moją uwagę zwróciła niezwykle dopracowana forma i treść, która w żadnym przypadku mnie nie rozczarowała. Z czystym sercem mogę przyznać, że "Cezar musi umrzeć" to film, którego nie należy przegapić. Serdecznie mogę polecić miłośnikom dobrych sztuk teatralnych. Nie będą z pewnością zawiedzeni!

Autorka: Monika Wojda