Bardzo eksperymentalny dokument przedstawia widzom Michel Gondry, szerzej znany z niezłego „Zakochanego bez pamięci”. Reżyser zdecydował się oprzeć cały film na kilku rozmowach z Noamem Chomsky’m, nazywanym przez wielu największym współczesnym naukowcem. Wizualnym tłem dla rozważań obu panów jest tworzona latami przez Gondry’ego animacja.

„Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy?” nie ma akcji, jest to filmowy portret bohatera. Profesor porusza wielu tematów, od dzieciństwa i szkoły przez miłość po teorie językowe. Te ostatnie, jako że Chomsky specjalizuje się w lingwistyce, zajmują centralny punkt w rozważaniach naukowca, który wyjaśnia, jak wielkimi i wciąż niezbadanymi umiejętnościami są formułowanie myśli i artykułowanie ich na głos. Wyróżniający się odpowiedzialną za nie mutacją pierwotni ludzie osiągnęli taką przewagę nad przeciwnikami, że bez trudu ich zdominowali, a mowa w drodze ewolucji i rozmnażania rozprzestrzeniła się. Dla samego Chomsky’ego język to fenomen, hobby, praca, a po śmierci żony także życie.

Z pewnością nie jest to łatwy film. Wymaga skupienia, bo bardzo łatwo odpłynąć gdzieś myślami podczas toczonych w niespiesznym tempie rozmów Gondry’ego z Chomsky’m. Kto jednak pozostanie skoncentrowany, ten wysłucha ciekawego wywodu człowieka o nieprzeciętnie dużej wiedzy. Chomsky wypowiada się na multum tematów, które związane są z językiem, choć na co dzień nie zdajemy sobie z tego sprawy – jak choćby polityka czy miłość. Michel Gondry dba o to, by rozmowa nie stała się jedynie wykładem i co jakiś czas pyta naukowca o dzieciństwo, dzieci, żonę czy nawet o zbliżającą się śmierć.

Formalnie „Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy?” jest poniekąd filmowym esejem, filmem o robieniu filmu. W dość regularnych odstępach czasu Gondry przerywa bieg rozmów z profesorem i opowiada o trudnościach i rozterkach związanych z produkcją filmu, z których największa polega na tym, by zdążyć z pracochłonną animacją przed śmiercią niemłodego już przecież Chomsky’ego. Pytanie, czy ta cała praca twórcza Gondry’ego w ogóle była potrzebna. Jego animacje to najczęściej rysowane nieskomplikowaną kreską jaskrawe postaci, kształty i symbole na czarnym tle. Pozostawienie wywiadów jako jedynych scen w filmie byłoby oczywiście potwornie nudne, ale animacje z „Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy?” również nie są przesadnie interesujące, a po jakimś czasie oglądanie ich zaczyna być fizycznie męczące. Może jakiś profesjonalista, a nie Gondry, powinien stworzyć warstwę wizualną, tak fundamentalną przecież w tym eksperymentalnym dokumencie? A może zwyczajny portret filmowy byłby ciekawszy?

Tym niemniej, film Gondry’ego jest godny uwagi ze względu na wybitnie inteligentnego bohatera-erudytę, z którym ekranowe obcowanie należy do czystej przyjemności. Ponadto, dla widzów lubiących „coś innego” „Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy?” powinno być nie lada gratką. Niestety, dla reszty dokument ten może być po prostu zbyt nudny, zwłaszcza wizualnie. Noam Chomsky wciąż czeka na swój film.

Film wchodzi do polskich kin 5 września 2014 r.